Van Kedisi, dünya üzerinde saf olarak kalabilmiş, melezleşmemiş hayvanların başında gelmektedir. Van Kedisi ırkı, özellikle ikisi birbirinden farklı göz renkleri, sıcakkanlılığı, cana yakınlığı, beyaz ve ipeksi tüyleri, cesur yürüyüşü ve suya düşkünlüğü ile her zaman insanların gözünde diğer kedilerden daha özel bir yere sahip olmuştur. Aynı zamanda Japonya'da düzenlenmiş olan Dünya Kedileri Güzellik Yarışması'nda Van Kedisi dünya güzeli seçilmiştir. Van Kedisi'nin bir diğer özelliği ise özellikle ılık sularda yüzmeyi çok sevmesidir. Suyu çok seven Van Kedileri, sahiplerine banyoda eşlik bile edebilirler.

Van Kedileri, yılın en az 6-7 ayı karlarla kaplı Van bölgesinde uzun tüyleri ve kalın kürküyle soğuktan korunurken, yazın ise sıcak havaların kendisini göstermesiyle tüylerini dökmeye başlayarak, Van Gölü'nün ılıman iklimine adapte olmaya çalışır. Van Kedilerinin bedeninde iki farklı tüy renkliliği bulunur. Bu farklı renkler kulak çevrelerinde ve kuyruklarında olmak üzere bedeninin iki farklı bölgesine yerleşir. Çok ender olmakla birlikte tüm vücudunda da görülebilir.

Van Kedisi'nin tüyleri orta uzunluktadır; fakat soğuk iklimden korunmak için postu kalındır. Yaz mevsiminde her kedi gibi tüy dökerek tüy değişimi yaşarlar. Kışın ise soğuk havaların gelmesiyle eski kar topu beyazlığındaki halini alır. Bu kedilerin kuyrukları oldukça uzun olduğundan, kuyruklarına hakim olmakta bazen zorluk çekebilirler. Van Kedileri, diğer kedilere göre daha iri bir vücuda sahiptirler. Erkek kedilerde vücut ağırlığı ortalama 3.5 kilogram, dişilerde ise ortalama 2.8 kilogram kadardır. Uzun ve kaslı bir yapıları vardır ve kemikleri de iridir.

Van Kedileri, büyük ve toz pembe tonlarında kulaklara sahiptir. Kulakları incelendiğinde diplerine doğru bir yuvarlaklık belirgindir. Yavru Van Kedilerinde bazen iki kulak arasında iki tane kadar siyah benekçik görülebilir.

Gözleri badem şeklinde ve kehribar rengindedir. Bazen nadiren de olsa kehribar yerine kahverengi de olabilir. Van Kedilerinde mavi göz renkleri çoğunlukla turkuazımsı bir renk gösterir. Yüzleri yuvarlak yapılıdır.

Van Kedilerinde her sene Şubat, Mart veya Haziran aylarının birisinde kızgınlık adı verilen bir periyoda girme durumu vardır. Bu kızgınlık periyodu yaklaşık olarak 10 gün civarı sürer. Bu 10 gün içerisinde eğer hamile kalırsa, o yıl içinde bir daha kızgınlık dönemi yaşanmaz. Van Kedilerinin hamilelik süreci 62 gündür. Gebeliğinin ilk 30 gününden sonra kedinin karnı şişmeye başlar ve bundan sonra karnına dokunulmasına kesinlikle izin vermez. Diğer kediler gibi Van Kedisi de göz önünde doğurmayı sevmediğinden, gebelikten itibaren gözlerden uzak, ıssız yerler aramaya başlar. Genellikle bir defada 4 kedi yavrusu doğurur.

Van Kedileri doğduktan itibaren gözleri grimsi bir renktedir. 25. günden itibaren göz rengi değişmeye başlar ve 1 ay 10 gün sonra göz renkleri netleşmeye başlar.

Van Kedileri sevilmekten oldukça hoşlanan ve kendisine gösterilen sevgiyi de karşısına aynı şekilde verebilen sadık bir kedidir. İlgi görme isteği özellikle gebelik döneminde daha fazla artar. Karnı acıktığında ve yemeği verildiğinde yemeden önce teşekkür maksadıyla ayaklara sürünme gibi huyları vardır. Ayrıca fazlasıyla zekilerdir. Tuvalet ihtiyacı olduğu zaman dışarıya çıkmak için kapı koluna atlayabilmeyi bile düşünebilirler.

Van Kedileri, birbirleriyle ve sahipleriyle anlaşabilmek amacıyla birtakım garip sesler çıkarırlar. Aynı zamanda bu sesler hislerine, duygularına göre farklı tonlarda olmaktadır. Eşlerine, sahiplerine ve yavrularına karşı her birine farklı tonlarda miyavlarlar. Sevindiğinde, kızdığında, acıktığında ve üzüldüğünde farklı sesler çıkarırlar.

Van Kedisi, genetik saflığını koruyabilmesi açısından özel bir koruma altına alınmalıdır. Türkiye'de Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi bünyesinde kurulan Van Kedisi Araştırma ve Uygulama Merkezi, bu kedilerin korunması ve çoğaltılması için önemli çalışmalar yapmaktadır. Bu merkezde Van Kedileri, sağlıklı bir şekilde üretilmekte ve genetik özellikleri korunarak geleceğe taşınmaktadır. Ayrıca, Van Kedisi'nin yurt dışına kaçırılmasının önüne geçilmesi için de yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Van Kedisi, sadece biyolojik özellikleri ile değil, aynı zamanda kültürel önemi ile de dikkat çekmektedir. Van Kedisi, Van bölgesinin sembollerinden biri olarak kabul edilir ve bu bölgenin kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. Van Kedisi'nin tarihsel ve kültürel önemi, bölge halkının bu kedilere gösterdiği ilgi ve sevgi ile de kendini göstermektedir. Van Kedisi, bölgedeki festivallerde ve etkinliklerde sıkça yer alır ve bu etkinlikler sayesinde bölge turizmine de katkı sağlar.

Van Kedisi'nin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için dengeli ve düzenli bir beslenme programı uygulanmalıdır. Van Kedileri, protein açısından zengin mamalarla beslenmelidir. Ayrıca, düzenli olarak veteriner kontrolünden geçmeleri ve aşılarının yapılması gerekmektedir. Van Kedileri, aktif ve enerjik olduklarından dolayı oyun oynamayı çok severler. Bu nedenle, onlara oyuncaklar sağlanmalı ve oyun oynamaları için uygun ortamlar yaratılmalıdır.

Van Kedisi, benzersiz biyolojik ve fiziksel özellikleri, dost canlısı karakteri ve kültürel önemi ile dikkat çeken özel bir kedi ırkıdır. Bu kedilerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması büyük bir öneme sahiptir. Van Kedisi, sadece Türkiye'nin değil, dünyanın da önemli genetik miraslarından biridir ve bu mirasın korunması için herkesin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.